آموزش جداول ورزشی؛ نحوهٔ برگزاری مسابقات

یکی از مهم‌ترین مباحث در  برگزاری مسابقات جداول مسابقات ورزشی است. چگونگی ترتیب مسابقات و تعیین رقبا و حریفان در یک دوره از مسابقات، دارای اهمیت ویژه‌ای است که از سوی مسئولان برگزاری، پیش از شروع بازیها مشخص خواهد شد. برگزارکنندگان مسابقات ورزشی با توجه به شرایط موجود مانند زمان به تجهیزات و نیروی انسانی نیاز به استفاده از روشهای طراحی، برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی واجرایی مسابقات دارند. این برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی به شکل جدولهایی از پیش طرح شده‌اند و در اختیار مجریان مسابقات قرار می‌گیرند.

علاقه‌مندان، هنرجویان، مربیان، قضات و داوران  به عنوان مجریان و برگزارکنندگان آینده مسابقات ورزشی، نیاز به شناخت جدول‌های اجرای مسابقات  دارند تا درهنگام ضرورت و زمان برگزاری مسابقات مختلف بتوانند با انتخاب نوع مناسب جدول و ترسیم آن، بهترین طراحی و برنامه‌ریزی را برای برگزاری مسابقات داشته باشند.

انواع جدولهای مسابقات :

پس از اینکه با رعایت کلیه مقررات نسبت به اجتماع چند تیم جهت انجام بازی  

  برای اجرای بازیها و رعایت اصل بی نظری و عدالت و جلوگیری از تبعیض ضروری و الزامی به نظر میرسد .بهمین دلیل اساتید ضمن مطالعات و بررسی های فراوان چند نوع جدول مخصوص متکی بر تجربیات علمی بوجود آورده اند که عمومیت داشته و برای اکثر رشته های ورزشی قابل اجرا است .

بدیهی است انتخاب نوع جدول بستگی به توافق مسئولین و سرپرستان تیمها دارد که بایستی در اولین جلسه ای که به منظور انجام بازیها تشکیل میدهند تعیین گردد :

نوع بازی مدت زمان پیش بینی شده ـ تعداد تیمهای شرکت کنده ـ میزان اعتبار موجود ـ موقعیت محلی و تعداد زمینهای ورزشی ـ وجود تعداد داوران و بالاخره سایر امکانات که توجه به آنها از وظایف مسئولین امر و برگزار کنندگان مسابقات میباشد در تعیین نوع جدول موثر خواهد بود .

بطور کلی جدولهایی که عموماً مورد استفاده قرار میگند به شرح زیر است :

1ـ جدول یک حذفی              2ـ جدول دو حذفی                   3ـ جدول دوره ای

چگونه قبل از انجام مسابقه می توانیم تعداد بازیها را محاسبه کنیم :

الف : در جدول های دوره ای اگر تیمها یا نفرات شرکت کننده را N  فرض کنیم تعداد بازیهایی را که انجام خواهد شد به طریق زیر معین می کنیم :

اگر N= 10  باشد                            

تعداد بازیهایی که انجام خواهد شد  ( N-1) ( N ) : 2 =

(10-1) (10) : 2 =45

ب : در جدول یک حذفی اگر تعداد تیمها یا نفرات شرکت کننده N=10 باشد :

تعداد بازیهایی که انجام خواهد شد  (N-1) = 

تعداد بازیهایی که انجام خواهد شد (10-1) =9 

ج : در جدولهای دو حذفی اگر تعداد تیمها یا نفرات شرکت کننده N=10  باشد :

تعداد بازیها  2(N-1)=

2(10-1)=2(9)=18 , 19

در جدول ها توان چیست ؟

تعداد تیمهای شرکت کننده در یک مسابقه دو حالت خواهد داشت یا تعداد آنها برابر با توانی از عدد 2 می باشد یا نمی باشد در صورتی که تعداد آنها برابر با توانی از عدد 2 نبود ناگزیر می بایستی در جدولی قرار گیرند که تعداد خطوط یا پایه های اولیه آن توانی از عدد 2 باشد توانهای عدد 2 عبارتند از : ( 2- 4-6-8-16-32-64 و ............ )

بطوریکه ملاحظه میشود هر عدد دو برابر عدد قبلی است و چون در هر دوره مسابقه نصف شرکت کنندگان از جدول به این ترتیب خارج میشوند جدول به صورت نیمه جدول قبلی رسم خواهد شد به این ترتیب پس از چند دور بازی فقط بین دو تیم یا دو نفر خواهد بود که در نتبجه برنده معلوم می شود و در صورتی که توانی از عدد 2 نباشد در دوره های بعدی به مشکلاتی برخورد میشود :

1 ـ جدول با توان بیشتر : در این مورد بایستی جدول یک حذفی به تعداد پایه های آن توانی در عدد 2 بودهو هم از تعداد تیمهای شرکت کننده بیشتر باشد مثلاً برای 5 یا 6 یا 7 تیم جدول 8 پایه ای و برای 9 تا 16 تیم جدول 16 پایه ای و برای 17 تا 31 تیم جدول 31 پایه ای رسم مینماییم .

2 ـ جدول با توان کمتر : باید تفاضل تعداد تیمها را از اولین توان عدد 2 که بیشتر از تیمها است بدست آورد به این ترتیب عددی که بدست می آید تعداد استراحتی خواهد بود که شامل تعداد تیمهای شرکت کننده می شود .

( یعنی به همان تعداد تیم باید بدون بازی در مرحله دوم قرار گیرد ) این عدد اگر زوج باشد به دو قسمت مساوی و اگر فرد باشد به دو قسمت غیر مساوی با اختلاف یک عدد تقسیم میشود و طبق قرارداد تعداد بیشتر در پایین جدول قرار میگیرند .

جدول مسابقات ورزشی

 اجرای صحیح مسابقات ورزشی باید بر اساس دسته بندی یا گروه بندی باشد و همین دسته ها یا گروهها باید طبق اصولی درست و منطقی و قابل قبول همگان باشد .

برای رسیدن به این منظور باید مسابقات را مطابق جدول انجام داد .

جدول مسابقات دارای اقسام مختلفی است مانند یک حذفی ـ دوحذفی و دوره ای .....

جداول ذکر شده برای مسابقاتی مانند والیبال ، فوتبال ، بسکتبال و  . . . قابل اجرا می باشد .

اینک به شرح مختصر و رسم جدول های مختلف می پردازیم .

اگر تعداد تیمها زیاد باشد وقت هم برای رسیدن به نتیجه کم باشد از جدول یک حذفی استفاده میکنیم . این نوع جدول هم دارای معایب و محاسنی است . از محاسن آن اینکه نتیجه زود معلوم میشود و از معایب آن اینکه اولاً فقط مقامهای اول و احتمالاً دوم معلوم میشود ثانیاً د این نوع جدول دقیقاً حق به حق دار نمیرسد .

در جدول یک حذفی هر تیم با هر نفر پس از یک باخت حذف میشود .

ب ـ جدول دو حذفی

کمی بهتر از یک حذفی می باشد زیرا تیم یا نفر بعد از دو باخت حذف میشوند .در این نوع جدول هم مقامهای اول و دوم مشخص میشوند .

( مگر طبق قرار قبلی که آخرین تیمی یا آخرین نفری که با تیم دوم بازی میکند مقام سوم باشد . )

ج ـ جدول دوره ای

در این نوع جدول اگر فرصت کافی وجود داشته باشد بهترین و دقیق ترین نتیجه ها بدست می آید زیرا در این نوع جدول تمام مقامها مشخص و معلوم میشود .

1ـ رسم جدول یک حذفی

این نوع جدول را به دو صورت رسم میکنیم که با دقت بیشتر متوجه خواهیم شد که هر دو نوع آن یکی است .

یکی با تعداد خطوط بیشتر و یکی با تعداد خطوط کمتر که در شکل های رسم شده مشخص است . برای سهولت در رسم جدول ها باید این اعداد را همواره به خاطر داشته باشیم .

( 2-4-6-8-16-32-64 و ...............و ) . حال اگر تعداد تیمها یا نفرات شرکت کننده در مسابقات عیناً مطابق اعداد فوق باشد رسم جدول بسیار آسان است . همانطوری که در جدول های دوتایی یا چهار تایی یا هشت تایی یا شانزده تایی مشاهده میکنیم اگر تعداد تیمهای شرکت کننده مثلاً 7 باشد یک استراحت اضافه میکنیم تا به 8 برسیم . اگر تعداد تیمها 9 باشد 7 استراحت اضافه میکنم تا به عدد 16 برسیم و مطابق جدول 9 تایی عمل میکنیم .

اگر 11 تیم داشته باشیم 5 استراحت اضافه میکنیم تا به عدد 16 برسیم و جدول را مطابق شکل ( جدول 11 تایی ) عمل میکنیم . پس بطور کلی مطابق فرمولهای زیر عمل خواهیم کرد .

اگر 10 تیم داشته باشیم رسم جدول را مطابق قانون زیر عمل میکنیم .

تعداد استراحتها  16-10=6 

تیمهایی که در دور اول بازی میکنند 10-6=4 

بازیهای دو ر اول 4:2=2

3 استراحت به بالا و 3 استراحت به پایین جدول داد میشود  .       6:2=3 

اگر 13 تیم داشته باشیم رسم جدول چنین خواهد بود .

تعداد استراحت ها   16-13=3

تیم هایی که دور اول بازی میکند 13-3=10

تعداد بازیهای دور اول  10:2=5

1 استراحت در بالا و 2 استراحت در پایین جدول داده میشود .

اگر 3 تیم داشته باشیم رسم جدول چنین است .

تعداد استراحتها 4-3=1

تیمهایی که در دور اول بازی میکنند   3-1=2

تعداد بازیهای دور ا ول 3-1=2

فقط یک استراحت به پایین جدول داده میشود .

قانون تقسیم استراحت ها

در تقسیم استراحت باید توجه خاص داشته باشیم که اولین استراحت را به تیم ما قبل آخر جدول بدهیم و دومین استراحت را به تیم دوم جدول از بالا بدهیم و سومین استراحت را از پایین به بالا به چهارمین تیم و چهارمین استراحت را به تیم چهارم از بالا به پایین جدول و ... ( در جدول 8 تا یی ) باید توجه داشت که ابتد جدول را رسم میکنیم بعد استراحت ها را روی جدول بگذاریم و سپس قرعه کشی نموده و نفرات یا تیمها را در جدول قرار دهیم ( از بالا به پایین ) و اگر فقط یک استراحت داشته باشیم آن را به تیم ما قبل جدول میدهیم .

2ـ جدول دو حذفی

جدول دو حذفی دو نوع است یکی جدول دو حذفی معمولی و جدول دو حذفی ضربدری .

الف ـ جدول دو حذفی معمولی

این جدول مانند جدول یک حذفی رسم میشود با این تفاوت که در دور اول مسابقات یک تیم یا یک نفر با یک باخت حذف نمی شود بلکه به پایین جدول میرود و مسابقه را ادامه میدهد تا اینکه دارای دو باخت شود که در نتیجه حذف خواهد شد . آنچه خیلی مهم است اینست که در پایین جدول نتیجه هر دوره باید معلوم تا بعداً با نتیجه دور بعدی بازی کند مثل جدول 8 تایی و 10 تایی .

ب ـ جدول دو حذفی ضربدری

بهترین نوع جدول می باشد .

در این جدول به جای اینکه بازنده ها را به طرف پایین حرکت دهیم یا منتقل کنیم بازنده ها را به طرف چپ و برنده ها را به طرف راست جدول حرکت می دهیم .

مانند جدول دو حذفی ضربدری 16 تایی یا جدول دو حذفی ضربدر ی 8 تایی یا 12 تایی .

3. جدول دوره ای

اگر تعداد تیمهای شرکت کننده در مسابقات زیاد باشد بهتر است آنها را در دسته های کوچک تقسیم کنیم مثلاً 5 یا 6 تیم را در یک گروه و تا 12 تیم را حداقل در دو گروه و تا 16 تیم را در 4 گروه قرار دهیم .

در جدول دوره ای یا تعداد تیمها فرد است یا زوج . اگر فرد باشد خود ما یک استراحت اضافه میکنیم تا بشود . و همیشه به شکل حرف یو انگلیسی عمل میکنیم  و تیم ها را به ترتیب از شاخه چپ شروع میکنیم تا به انتهای شاخه راست برسیم .

برای اینکه بدانیم جدول درست است یا نه باید جدول را ادامه بدهیم اگر پس از چند دور اول در آمد جدول صحیح است . باید توجه داشت که همیشه نفر اول یا تیم اول یا استراحت را ثابت نگه داریم .

چگونه قبل از انجام مسابقه می توانیم محاسبه کنیم که چند بازی انجام میشود ؟

مثلاً اگر 5 تیم داشته باشیم به شکل زیر عمل میکنیم :

5-1=4

5*4=20

تعداد مسابقه هایی که باید انجام شود  20:2=10

اگر 10 تیم داشته باشیم :

10-1=9

9*10=90

تعداد 45 بازی انجام خواهد شد  90*2=45

جدول مسابقات دوره ای

اگر زمان ، مکان و بودجه و عوامل لازم برای اجرای یک مسابقه موجود باشد ، بهترین جدول مسابقات ، جدول دوره ای خواهد بود که می توان کلیه شرکت کنندگان را از نظر مقام ، از اول تا آخر ، رده بندی کرد .

در مسابقات دوره ای دو حالت به شرح زیر وجود دارد :

الف ـ تعداد شرکت کنندگان زوج باشد .

ب ـ تعداد شرکت کنندگان فرد باشد .

الف ـ اگر تعداد شرکت کنندگان زوج باشد تعداد تیمها را نصف می کنیم و آنها را به ترتیب نصف ، در مقابل یکدیگر به طریق دو به دو قرار می دهیم . مثلاً اگر 8 تیم موجود بود به طریق زیر عمل میشود :

1-8

2-7

3-6

4-5

ضمناً زیر عدد 1 خطی می کشیم که از اعداد دیگر متمایز باشد .

این خط را علامت ثابت بودن عدد یک در نظر می گیریـم و به علاوه بین هر دو عدد مقابـل ( 8،1 ) یا

( 2،7 ) یا ( 3،6 ) یا ( 4،5 ) نیز خط کوچکی مثل (  8 ـ 1 ) زیر عدد یک رسم می کنیم و این خطوط را به علامت اینکه بازی باید بین دو تیم مزبور انجام پذیرد در نظر میگیریم .

چنانچه از فرمول N(N-1):2   ( تعداد مسابقه ها ) نیز استفاده کنیم خواهیم داشت :

تعداد مسابقه ها : N(N-1):2= 7(7-1):2=21

همانطور که گفته شد فرمول مزبور در همه حال صادق است . 

 طبق آنچه گفته شد جدول برای 9 تیم به شرح زیر خواهد بود :

دوره اول	دوره دوم	دوره سوم	دوره چهارم	دوره پنجم
B-9 1-8 2-7 3-6 4-5	B-8 9-7 1-6 2-5 3-4	B-7 8-6 9-5 1-4 2-3	B-6 7-5 8-4 9-3 1-2	B-5 6-4 7-3 8-2 9-1

دره نهم	دوره هشتم	دوره هفتم	دوره ششم
B-1 2-9 3-8 4-7 5-6	B-2 3-1 4-9 5-8 6-7	B-3 4-2 5-1 6-9 7-8	B-4 5-3 6-2 7-1 8-9

و تعداد مسابقه ها نیز عبارتند از 36 مسابقه :(4*9=36 )

N(N-1):2= 9(9-1):2=72:2=36

تعداد مسابقه یک دوره عبارت خواهد بود از (N:2) و لذا خواهیم داشت : (N-1)*N:2=N(N-1):2

ب ـ اگر تعداد شرکت کنندگان فرد باشد مانند حالت قبل عمل می کنیم منتهی هر روز به یک تیم استراحت می دهیم ضمناً استراحت را جای شماره ثابت و بی حرکت در نظر می گیریم ضمناً مطابق جدول اگر 7 تیم داشته باشیم معمولاً به جای استراحت از کلمه BYE  استفاده می کنیم و آن را از نظر اختصار با حرف B نمایش می دهیم .

دوره اول	دوره دوم	دوره سوم	دوره چهارم
B-7 1-6 2-5 3-4	B-6 7-5 1-4 2-3	B-5 6-4 7-3 1-2	B-4 5-3 6-2 7-1

دوره هفتم	دوره هشتم	دوره پنجم
B-1 2-7 3-6 4-5	B-2 3-1 4-7 5-6	B-3 4-2 5-1 6-7

در این حالت تعداد دوره ها را با توجه به استراحت تیمها تعیین می کنیم و می گوییم چون 7 تیم یک روز استراحت دارد ، لذا تعداد دوره ها رقمی معادل 7 خواهد بود . از طرفی نیز در این حالت در هر دوره 3 مسابقه انجام می شود و به این ترتیب جمع کل مسابقه ها عبارتند از : 3*7=21

دوره اول	دوره دوم	دوره سوم	دوره چهارم	دوره پنجم
1-10 2-9 3-8 4-7 5-6	1-9 10-8 2-7 3-6 4-5	1-8 9-7 10-6 2-5 3-4	1-7 8-6 9-5 10-4 2-3	1-6 7-5 8-4 9-3 10-2

دوره ششم	دوره هفتم	دوره هشتم	دوره نهم
1-5 6-4 7-3 8-2 9-10	1-4 5-3 6-2 7-10 8-9	1-3 4-2 5-10 6-9 7-8	1-2 3-1 4-9 5-8 6-7

تعداد کلی مسابقه ها در این حالت ( با توجه به اینکه 9 دوره مسابقه و در هر دوره 5 مسابقه انجام  می شود ) عبارت خواهد بود :

تعداد مسابقه های هر دوره ضربدر تعداد دوره ها  9*5=45

ضمناً با کمی دقت ملاحظه می کنیم که تعداد دوره ها با تعداد تیمها ( منهای یک ) مساوی است .

در این حالت 10-1=9 می شود و همچنین تعداد مسابقه های هر دوره مساوی است با تعداد تیمها تقسیم بر دو که نتیجه 10:2=5 به دست می آید .

تذکر : عدد 2 نمایانگر این است که برای هر مسابقه به دو تیم نیاز داریم .

حال اگر تعداد تیمها با حرف N نمایش دهیم تعداد دوره ها می شود N-1 و به این ترتیب روز اول یا دوره اول چهار مسابقه به این شرح انجام خواهد شد :

1با 8 ، 2با 7 ، 3با 6 و 4با 5 ، مطابق شکل جدول :

حال برای تعیین مسابقه های روزهای بعد از حرکت تیمها ( جا عوض کردن تیمها ) روی محیط دایره با نظم معین بر خلاف گردش عقربه ساعت استفاده می کنیم و ضمناً عدد یک را با کشیدن خطی زیر آن ثابت در نظر گرفته بودیم ، بیحرکت نگه می داریم ( مطابق شکل ) و به این ترتیب مسابقه های روز دوم و یا دوره دوم ( مطابق شکل پایین ) عبارتند از 1با7 و 8با6 و 2با5 و 3با 4 و چنانچه به همین طرز شماره ها را دور دایره ادامه دهیم بطور کلی 7 دوره مسابقه به شرح زیر خواهیم داشت :

دوره اول	دوره دوم	دوره سوم	دوره چهارم
1-8 2-7 3-6 4-5	1-7 8-6 2-5 3-4	1-6 7-5 8-4 2-3	1-5 6-4 7-3 8-2

دوره پنجم	دوره ششم	دوره هفتم
1-4 5-3 6-2 7-8	1-3 4-2 5-8 6-7	1-2 3-8 4-7 5-6

 با توجه به آنچه گفته شد اگر 10 تیم داشته باشیم تعداد مسابقه ها و جدول مربوطه به شرح زیر خواهد بود :

چون هر تیم با 9 تیم دیگر بازی می کند و یا بهتر بگوییم هر تیم باید 9 مسابقه بدهد لذا در این حالت 9 دوره مسابقه به شرح زیر خواهیم داشت .

در این بخش با مهمترین و متداول‌ترین انواع آن (یک حذفی با توان پایین و با توان بالا) و نحوه ترسیم آن آشنا خواهید شد.

جدول‌های حذفی

جدول‌های حذفی Konck out Tournamente برمبنای حذف کلیه نفرات یا تیم‌های شرکت‌‌کننده بازنده بنا شده است، تا وقتی که فقط یک قهرمان در جدول باقی بماند و برنده نهایی مشخص گردد. هر بازی منتج به حذف تیم بازنده یا تغییر مکان به بخش دیگری از جدول مسابقه (جدول رپه‌شارژ) برای فرصت دوباره می‌باشد. مهم‌ترین انواع جدولهای حذفی مسابقات ورزشی عبارت‌اند از:

• جدول حذفی مستقیم یا یک حذفی (متداول‌ترین جدول در مسابقات کاراته)
• جدول دو حذفی

جدول یک حذفی Single Elimiation Tournaments

عموم ورزشکاران (نفرات یا تیم‌های شرکت‌کننده) علاقه چندانی به این نحوه برگزاری مسابقات ندارند. زیرا در این جدول، تأکید بر حذف سریع فرد یا تیم شرکت‌کننده است به نحوی که بعد از اولین دور مسابقات نیمی از شرکت‌کنندگان به دور بعدی راه نخواهند یافت و از دور مسابقات خارج خواهند شد.

در برگزاری مسابقات با استفاده از این نوع جدول، بارها دیده شده که تیم قهرمان بهترین تیم شرکت‌کننده در مسابقات نبوده است و یا تیم نایب قهرمان شایستگی دریافت مقام دوم را نداشته است. برغم این موارد، جدول یک حذفی از ویژگیهای خاصی برخوردار است.

سرعت برگزاری مسابقات با استفاده از جدول یک حذفی نسبت به بقیه جدولها بیشتر است و برنده نهایی خیلی سریع مشخص می‌شود و به کارگیری آن در مواردی که محدودیت زمانی داریم کاملاً قابل توجیه است به ویژه وقتی که تعداد شرکت‌کنندگان خیلی زیاد باشد. به علاوه، جذابیت مسابقات حذفی به دلیل حساسیت آن برای تماشاگران بیشتر است و معمولاً با استقبال بیشتر تماشاگران مواجه می‌گردد، زیرا همانطور که قبلاً هم بیان شد نتایج غیرمنتظره در برگزاری مسابقات به صورت تک حذفی به دلیل ایجاد انگیزه در تیم‌های ضعیف‌تر بیشتر به دست می‌آید.

عامل نامطلوب دیگر در جریان این‌گونه مسابقات آن است که به شرکت‌کنندگان فرصت ابراز وجود و لیاقت داده نمی‌شود. به عبارت دیگر، در این نوع جدول همیشه منظور تعیین قهرمان است. در حالی که یکی از اهداف اصلی مسابقات، ایجاد تماس بیشتر تیم‌ها یا نفرات شرکت‌کننده با سایر شرکت‌کنندگان می‌باشد تا از این رهگذر علاوه بر ایجاد دوستی‌ها ، سطح یادگیری و تجربه بازیکنان نیز افزایش یابد و رده‌های قهرمانی نیز بطور دقیق‌تر تعیین گردد. با توجه به مواردی که گذشت می‌توان جدول یک حذفی را چنین تعریف کرد:

• سریع‌ترین و البته غیرمنصفانه‌ترین نوع تعیین قهرمانی است که هر تیم یا نفر شرکت‌کننده پس از یــک باخت از دور مسابقــات (قهرمانی) خارج می‌شود.

تعیین تعداد بازیها در جدول یک حذفی

تعداد بازیها در مسابقات ورزشی‌ای که از جدول یک حذفی بهره می‌گیرند، از طریق کسر کردن یک شماره از تعداد کل نفرات یا تیمهای شرکت‌کننده به دست می‌آید.

n - 1 = x = تعداد بازیها

در این رابطه، n نماینده تعداد شرکت‌کنندگان در مسابقات می‌باشد.

مثال: اگر 16 تیم در یک دوره ‌مسابقه یک حذفی شرکت نمایند تعداد بازیها در این جدول را تعیین کنید.

n - 1 = تعداد بازیها

15 = 1 - 16 = تعداد بازیها

تعداد دور بازیها در جدول یک حذفی

این تعداد، به کمک نمای توان تعیین می‌شود. اگر تعداد شرکت‌کنندگان توانی از عدد 2 باشد در این صورت تعداد دور بازیها به تعداد شماره نمای مربوط خواهد بود. به عنوان مثال اگر تعداد شرکت‌کنندگان 16 باشد یعنی (2 به توان 4)، بنابراین تعداد دور بازی برای یک جدول 16 تیمی برابر 4 است. 

ترسیم جدول یک حذفی

برای رسم جدول یک حذفی دو حالت ممکن است وجود داشته باشد:

• زمانی که تعداد تیمها یا نفرات شرکت‌کننده توانهای عدد 2 (4-8-16-32 و...) باشد.
• زمانی که تعداد تیمها یا نفرات شرکت‌کننده توانهای عدد 2 نباشد.

رسم جدول یک حذفی در صورتی که تعداد تیمهای شرکت‌کننده توانهای عدد 2 باشند: اگر تعداد شرکت‌کنندگان برابر با حاصل توانهای عدد 2 باشند مثل 2-4-8-16 و ... به همان تعداد خطهایی به صورت نردبان و موازی هم رسم می‌شود و به ترتیب از بالا به پایین، هر دو خط به هم وصل می‌گردد، تا نشان‌دهنده بازیهای آن با یکدیگر باشد. سپس از خط اتصال آنها یک خط جدید که بیانگر شرکت‌کننده برنده است رسم می‌شود و به همین ترتیب برنده‌ها در سمت راست جدول مشخص شده به پیش می‌روند و در انتهای جدول قهرمان تعیین می‌گردد. در این جدولها استراحت وجود ندارد و خط تقارن آن را به دو نیمه بالایی و پایینی تقسیم می‌کند.

به مثالهای زیر توجه کنید:

مثال 1: رسم جدول یک حذفی (تعداد شرکت‌کنندگان 8)

8 = n

7 = 1- 8 = 1- n = تعداد بازی

مثال 2: رسم جدول یک حذفی (تعداد شرکت‌کنندگان 16)

16 = n

15 = 1- 16 = 1- n = تعداد بازی

رسم جدول یک حذفی در صورتی که تعداد تیمهای شرکت‌کننده توانهای عدد 2 نباشند: اگر تعداد شرکت‌کنندگان برابر با حاصل یکی از توانهای ذکر شده نباشد، تعداد بازیها در دور اول باید طوری باشد که در دور دوم، تعداد تیمهای باقیمانده برابر با حاصل یکی از توانهای 2 باشد. برای این کار، از دو طریق جدول رسم می‌شود:

• استفاده از توان پایین‌تر
• استفاده از توان بالاتر

رسم جدول یک حذفی با استفاده از توان پایین‌تر:

ابتدا تفاوت تعداد شرکت‌کننده‌ها را از توان کم‌تر به‌دست می‌آوریم، عدد به‌دست آمده، تعداد بازیهای دور اول را به ما نشان می‌دهد. پس، آن عدد را در 2 ضرب می‌کنیم تا تعداد نفرات یا تیمهای دور اول بازیها مشخص شوند. حال اگر تعداد شرکت‌کنندگان 

دور اول را از تعداد کل کسر کنیم، تعداد شرکت‌کنندگانی که در دور اول بازی ندارند معلوم می‌شود. به بیان دیگر تعداد تیمهایی که  دور اول استراحت دارند تعیین می‌گردد. به مثال زیر توجه کنید:

مثال 1:  جدول یک حذفی 5 تایی با استفاده از توان کمتر.

تعداد تیمها 5 = n

4 = 1 – 5 تعداد بازیها = 1- n

توان بالاتر 8 > 5 > 4 (توان پایین‌تر)

تعداد بازیهای دور اول 1 = 4 – 5

تعداد تیمهای دور اول 2 = 2×1

تعداد تیمهایی که در دور اول استراحت دارند 3 = 2 - 5

مثال 2:  یک جدول یک حذفی یازده‌تایی با استفاده از توان کم‌تر.

10 = 1 - 11 = 1 - n تعداد کل بازیها

16 > 11 > 8

3 = 8 – 11 تعداد بازیهای دور اول

6 = 2×3 تعداد بازیکنان یا تیمهای دور اول

5 = 6 – 11 تعداد تیمهایی که در دور اول استراحت دارند

برای رسم جدول، ابتدا برای سه مسابقه دور اول که 6 شرکت‌کننده دارد 6 خط موازی می‌کشیم.

سپس برای بازی‌های دور دوم، جدول را به دو نیمه مساوی بخش می‌کنیم، در اینجا چون نصف عدد 6 ، 3 می‌شود و عدد 3 فرد است، بنابراین چهار شرکت‌کننده در نیمه بالای جدول و دو شرکت‌کننده در نیمه پایین آن قرار می‌گیرد.

تقسیم 5 شرکت‌کننده باقیمانده که در دور دوم جدول قرار می‌گیرند به این شرح است. اولین شرکت‌کننده دور دوم در بالای جدول، دومین شرکت‌کننده دور دوم در پایین جدول، سومین شرکت‌کننده دور دوم در بالای نیمه پایین، چهارمین عضو جدول در دور دوم در پایین نیمه بالا و آخرین بازیکن یا شرکت‌کننده در پایین نیمه پایینی قرار خواهد گرفت.

توجه داشته باشید برای رسم جدولهای یک حذفی با استفاده از توان کم‌تر، ابتدا تعداد بازیهای دور اول را نصف می‌کنیم، به عنوان مثال، اگر 8 بازی داشته باشید چهار بازی در بالای جدول و چهار بازی در پایین آن قرار خواهد گرفت ولی اگر این عدد 10 باشد نصف آن 5 است، چون این عدد فرد می‌باشد، بنابراین 6 شرکت‌کننده در بالای جدول و 4 شرکت‌کننده در پایین آن قرار خواهند گرفت.

رسم جدول یک حذفی با استفاده از توان بالاتر:

در این روش برای رسم جدول، ابتدا تعداد شرکت‌کننده‌ها را از توان بیشتر کم می‌کنیم. عدد به‌دست آمده، تعداد استراحتهایی را که جدول نیاز دارد را مشخص می‌کند. حال اگر این عدد را از تعداد شرکت‌کننده‌ها کسر کنیم تعداد بازیکنان یا تیمهای دور اول تعیین می‌شود. به مثال زیر توجه کنید.

مثال 1: رسم جدول یک حذفی 5 تایی با استفاده از توان بیشتر.

5 = n تعداد تیمهای شرکت‌کننده

4 = 1- 5 = 1- n تعداد بازیها

8 > 5 > 4 

3 = 5 - 8 تعداد استراحت‌ها

2 = 3 - 5 تعداد نفرات یا تیمهای دور اول

1 = 2 ÷ 2 تعداد بازیهای دور اول

برای رسم جدول، از یک جدول 8 تایی یک حذفی استفاده می‌شود و استراحتهای جدول، به روش زیر در جدول قرار می‌گیرند:

- اولین استراحت در پایین نیمه پایینی جدول

- دومین استراحت در بالای نیمه بالایی جدول

- سومین استراحت در بالای نیمه پایینی جدول (در زیر خط تقارن).

مثال 2: رسم جدول یک حذفی 11 تایی با استفاده از توان بالاتر.

11 = n تعداد تیمهای شرکت‌کننده

10 = 1 - 11 = 1 - n تعداد بازیها

16 > 11 > 8 

5 = 11 - 16 تعداد استراحت‌ها

6 = 5 - 11 تعداد نفرات یا تیمهای دور اول

3 = 2 ÷ 6 تعداد بازیهای دور اول

برای رسم این جدول، ابتدا به تعداد توان بالاتر، خط می‌کشیم (در اینجا توان بالا 16 می‌باشد). نحوه قرار گرفتن استراحتها (5 استراحت) در این جدول به ترتیب زیر است:

- استراحت اول در پایین نیمه پایینی

- استراحت دوم در بالای نیمه بالایی

- استراحت سوم در بالای نیمه پایینی

- استراحت چهارم در پایین نیمه بالایی

- و استراحت پنجم در یک‌چهارم دوم نیمه پایینی جدول.

قرعه‌کشی و تنظیم جدول یک حذفی

پس از مشخص شدن تعداد شرکت‌کنندگان (تیم یا نفر)، اولین قدم، رسم جدول حذفی است. سپس با توجه به تعداد، به شماره‌گذاری جدول از بالا به پایین (خطوط سمت چپ جدول) می‌پردازیم. پس از شماره‌گذاری جدول، اقدام بعدی در تنظیم آن، قرعه‌کشی بین شرکت‌کنندگان است. هر تیم یا بازیکن با توجه به قرعه‌ای که به‌دست آورده در جدول قرار می‌گیرد. به این ترتیب جایگاه شرکت‌کنندگان (و حریفان آنها) مشخص می‌شود.

محاسن جدول یک حذفی

• به زمان کمی نیاز دارد و قهرمان مسابقات در کمترین مدت تعیین می‌گردد.
• به امکانات و تجهیزات کمتری (نسبت به برگزاری دیگر جدولها) نیاز دارد.
• اجرای جدول یک حذفی، از هیجان بیشتری برخوردار است.
• تیمهای ضعیف‌تر، فرصت خودنمایی بیشتری دارند.
• در صورتی که تعداد شرکت‌کنندگان زیاد باشد مناسب‌ترین روش برگزاری است.

معایب جدول یک حذفی

• به محتوا توجهی ندارد و بیشتر به برگزاری مسابقات تأکید دارد.
• بر تعیین قهرمان و حذف شرکت‌کنندگان تأکید دارد.
• همیشه بهترین تیم یا فرد، قهرمان نمی‌شود.

جدول رپه ‌شارژ

جدولی است یک حذفی و مکمل جدول اصلی، که برای شناسایی نفرات سوم مشترک تهیه و تنظیم می‌شود. در این جدول (که جدولی جداگانه و دقیقاً همانند جدول یک حذفی است)، نفراتی که به فینالیست‌ها باخته‌اند به ترتیب به مبارزه می‌پردازند، به طوری که نفر آخری که در جدول اصلی به فینالیست می‌بازد برای کسب مقام سوم با ورود به این جدول فقط یکبار مسابقه خواهد داد.

منابع:

http://shitokai.net

- جدول مسابقات ورزشی، میرمسعود میرزاده، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی، 1384

- جزوه درس جدولهای ورزشی، سیدرضا سکاکی، دانشگاه تربیت معلم، 1350